Rehiyon I (Ilocos)
Ang Rehiyon I o Rehiyong Ilocos ay isa sa 17 administratibong rehiyon ng Pilipinas. Matatagpuan ito sa hilagang-kanlurang bahagi ng Luzon. Ito ay nasa hanggahan ng Cordillera Administrative Region at Rehiyon II (Cagayan Valley) sa silangan, Rehiyon III (Gitnang Luzon) sa timog, at West Philippine Sea sa kanluran. Ito ay kasalukuyang sumasaklaw sa apat na lalawigan: Ilocos Norte, Ilocos Sur, Nueva Vizcaya, at Quirino. Ang sentrong panrehiyon nito ay ang Lungsod San Fernando, La Union.[1]
Kasaysayan
Bago dumating ang mga Espanyol, ang kapatagan sa baybayin ng hilagang-kanluran ng Luzon, mula sa Bangui (Ilocos Norte) sa hilaga hanggang Namacpan (La Union) sa timog, ay kilalang progresibong rehiyon na mayaman sa ginto. Ang rehiyon, na nakapagitan sa Dagat Tsina (West Philippine Sea) sa kanluran at Hilagang Kordilyera, ay nakahiwalay sa iba pang bahagi ng Luzon.[2]
Ang Rehiyong Ilocos ay dating isang lalawigan lamang, na isa sa may pinakamalaking populasyon sa bansa. Ang malaking populasyon nito ang dahilan kung bakit nabuo ang mga lalawigan ng Pangasinan (1611), Ilocos Norte at Ilocos Sur (1846), La Union (1854), Abra (1846), at Benguet (1966).[2]
Ang mga mamamayan nito ay nagtayo ng mga pamayanan sa malilit na lóok. Ang mga naninirahan sa mga baybayin ay tinatawag na Ylocos, nangangahulugang “mula sa mga kapatagan.” Ang sinaunang rehiyon ay tinatawag na Samtoy, mula sa “sao mi daytoy.” Nang dumating ang mga Espanyol, tinawag nila itong “Ilocos” at ang mga mamamayan nito ay “Ilocanos.”[2]
Sa ilalim ng Atas Pampangulo Blg. 244 noong 1973, ang Rehiyong Ilocos ay binubuo ng pitong lalawigan: Abra, Benguet, Ilocos Norte, Ilocos Sur, La Union, Mountain Province, at Pangasinan. Nang mabuo ang Cordillera Administrative Region (CAR), sa ilalim ng Atas Tagapagpaganap Blg. 220 noong 15 Hulyo 1987, may mga lalawigan sa Rehiyon I ang nailipat sa CAR.[3]
Heograpiya
Ang kabuoang lupain ng Rehiyon I ay 1,297,000 ektarya. Sa mga lalawigan ng rehiyon, ang Pangasinan, kasama ang Lungsod Dagupan, ang may pinakamalawak na lupain na may 546,000 ektarya, sumasaklaw sa 42% ng kabuoang lupain.[3]
Ang kasalukuyang Rehiyon I ay binubuo ng apat na lalawigan: Ilocos Norte, Ilocos Sur, La Union, at Pangasinan; isang independent city: Dagupan City; walong lungsod: Lungsod Batac, Lungsod Laoag, Lungsod Vigan, Lungsod San Fernando, Lungsod Alaminos, Lungsod San Carlos, at Lungsod Urdaneta; 116 munisipalidad; at 3,265 barangay.[3]
Kultura
Ang mga Ilokano ay may mayamang kultura. Masasalamin pa rin sa kasalukuyan ang impluwensiya ng mga Espanyol tulad ng Lungsod Vigan, na kinikilala noon bilang “Intramuros ng Norte.”[2]
Masasalamin din ang malalim na debosyon ng mga Ilokano sa Kristiyanismo. Nananatiling nakatayo pa rin ang mga simbahan na ipinatayo ng mga prayle noong panahon ng kolonyalismo tulad ng Simbahang Paoay (Simbahan ng San Agustin), Simbahang Santa Maria (Simbahang La Asuncion De La Nuestra Señora). Ang dalawang nabanggit na simbahan ay kabilang sa Talaan ng Pamanang Pandaigdig ng UNESCO.[2]
Ang mga katutubong sayaw ng mga Ilokano ay ang dinaklisan (sayaw ng mga mangingisda), ababel (sayaw ng mga manghahabi), at agdamdamili (sayaw ukol sa paggawa ng palayok). Ilan pa sa mga popular na sayaw ng mga Ilokano ay ang Tadek, Habanera, Comintan, Saimita, Kinotan, at Kinnalogong.[2]
Demograpiya
Ayon sa huling tala ng Philippine Statistics Authority noong 2018, tinatayang nasa 5,026,128 katao ang populasyon ng rehiyon. Tinatayang 66% nito ay Ilokano, 27% ay Pangasinense, at 3% ay Tagalog.[4]
Ekonomiya
Ang katimugang bahagi ng Rehiyon I, partikular ang Pangasinan, ay nakatuon sa agro-industriyal at industriya ng serbisyo. Ang hilagang bahagi naman ay nakatuon sa agrikultura. [1]
Kabilang sa mga negosyo sa agro-industriyal ay ang pagpapalaki at pagproseso ng bangus, paghahayupan, paggawa ng bagoong, at iba pa. May mahalagang bahagi rin ang sektor ng kalakalan, serbisyong pampinansiyal, eserbisyong pang-edukasyon. Ang kíta ng hilagang bahagi ng Ilocos ay nagmumula naman sa pagtatanim ng palay, tabako, mais, tubó, at prutas. Kasama rin dito ang pag-aalaga ng baboy, manok, kambing, at kalabaw.[1]
Aktibo rin ang kalakalan sa daungan ng barko sa Lungsod San Fernando, La Union at may internasyonal na paliparan nam,an sa Lungsod Laoag, Ilocos Norte.[1]
Turismo
May mahala ring papel ang turismo sa maunlad na ekonomiya ng rehiyon. Narito ang mga lugar na maaaring puntahan sa rehiyon: [1]
Ilocos Norte
Marcos Museum
Batac Parish
San Nicolas Church
Sinking Belltower, Laoag City
Paoay Lake
Fort Ilocandia Hotel
Paoay Golf Course
Paoay Church
Laoag Cathedral
Aglipay Shrine
Malacanang Of The North
Patapat Bridge
Gilbert Bridge
Ilocos Norte Capitol
Cape Bojeador Lighthouse
Bangui Windmills
Ilocos Norte Museum
Juan Luna Shrine
Ricarte Park and Shrine
Badoc Church
Sarrat Church
Dap-ayan, Laoag, Ilocos Norte Food Court and Ilocos Norte Products
La Paz Sandunes, Laoag, Ilocos Norte Fine Sandunes
Ilocos Sur
Vigan Spanish House
Sinait Church
Ilocos Sur Capitol
Santa Maria Church
Pinsal Falls
La Union
La Union Capitol
Pindangan Ruins
La Union Botanical Garden
Wallace Air Station
Thunderbird Resort and Casino
La Union Surfing Capital (San Juan)
Bauang Beach
Pangasinan
Hundred Islands
Pangasinan Capitol
The Shrine of Our Lady of Manaoag
San Carlos City Plaza
San Juan River in San Carlos City
Bonuan Blue Beach in Dagupan City
Antong Falls
Cacupangan Cave
Mount Balungao
Manleluag Spring National Park
Sanctuario de Senor Divino Tesoro
Salasa Church
Lingayen Gulf War Museum
Bolinao Museum
Oceanographic Marine Laboratory
Red Arrow Marker of the WWII 32nd US Infantry Division
Rock Garden Resort
Umbrella Rocks
Urduja House
St. John Cathedral Garden
Caves in Bolinao
Boat ride in Pantal River
Provincial Capitol
Narciso Ramos Sports and Civic Center
Hundred Islands Marine Sanctuary
Tondol Beach
Tambobong White Beach
Mga Sanggunian
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 “Profile of Region I.” Department of Trade and Industry. https://www.dti.gov.ph/regions/region-1/profile/. Accessed 23 Marso 2021.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 Ben Pacris. “Ilocano Lowland Cultural Community.” NCCA. https://ncca.gov.ph/about-ncca-3/subcommissions/subcommission-on-cultural-communities-and-traditional-arts-sccta/northern-cultural-communities/ilocano-lowland-cultural-community/. Accessed 23 Marso 2021.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 Agriculture 2012: Ilocos Region. Philippine Statistics Authority. https://psa.gov.ph/sites/default/files/CAF2012Agri_Reg1.pdf. Accessed 23 Marso 2021.
- ↑ “Quickstat on Region I (Ilocos Region) - January 2018.” Philippine Statistics Authority. https://psa.gov.ph/content/quickstat-region-i-ilocos-region-january-2018. Accessed 23 Marso 2021.
==Pagkilala==
|
Orihinal na nilalaman mula sa WikiFilipino sa bisa ng GNU Free Documentation License. Tingnan ang pagtanggi. |